Ziwan, pênasekerdişê dinya, cu û estbîyayiş o. Muzîk û ziwan… Ziwan teyna çekuyan û kelîmeyan ra pê nêno, termînolojî û ferhengê muzikolojî esto la ziwanê muzik ziwanêk bêçeku yo. Ziwanê muzik çi yo? Ziwanê muzik, ziwanê ruhê hezaran serrrîyan o. Ziwanê muzîkê de vengî, rîtîmî, ruhî, tinî, melodî, ahengî, vîro kolektîf û şexsî, hîsî, hîsîyat, kodê kulturî, hewn, hiş, binhiş, asosyasyonî… estî. Tinîyek îmgeyê romanêk dana to. Melodîyek heme dejan, trajedîyanê şarê to dona to hîskerdiş. Vengêk qirikî to bena gedetîya to. Rîtîmêk heme keyfweşî, şadwerî, keyfdarîya şarê to ana ver çimanê to. Asosyasyonêk, leteyêk vîro to yê kolektîf ganî kena û binhişê merdim de xatireyêka vîrkerde newe ra zindî kena.
Muzikê her şarî û netewî cîya bi cîya yo. Resenî û orjînalî, ferqa muzîkê her şarî, netewî xo ziwanê muzîkê de înan mojnêna. Muzîkê şaran û netewan goreyê ziwanê muzîkê înan yewbînî ra cîya beno. Nîmûne, heme vateyê albumêke bi kurdî bibi zî nêno a mana ke o albumî kurdî yo.Nîmuneyê bînî ziwanê muzîk elewîtî çi bi tirkî çi zî bi kurdî bo qe ferqê nêkeno merdim zano ke o muzîkê elewîtî yo labêla muzikê elewîtîyê zî mîyanê xo de cîya benî.
Xora ser o ziwanê muzîkê kurdî de qe xebatêk nêameyî viraştiş. Ziwanê muzîkê kurdî ewro mîyanê taxribatê û dezenformasyonê girdê de yo. Heto bîn ra zî şewat û adirê çînkedişê asmîlasyonî sey her çîyê kurdan muzîkê kurdî zî dayo xo verî. Ewro seba seveknayişê ziwanê muzîkê kurdî, muzîkê kurdî sey dezge û sazî xebatî hema hema çîn î. Teyna seba seveknayiş, averberdişê ziwanê muzîkê kurdî çend xebat, hewldayişê ferdkî estî. No xebat û hewildayişê aktuelî ra yew zî albûmê Rû Bi Rû yê Cemîl Qoçgîrî û Mikaîl Aslanî yo.
Albûmê Rû Bi Rû, çend aşmî ra verî vejîyabi, çend rey goştarîkerdişê albûmî ra dima mi de no fikir virazîyaye ke Mikaîl û Cemîlê ma bi no albûmî hewl dayo ke ziwanê muzîkê kurdî bixelesnî, xelaskerîya ziwanê muzîkê bikerî. No nuşte de ez wazêno no hewldayişê înan problematîze bikero.
Cemîl Qoçgîrî û Mikaîl Aslanî waşto ziwanê muzîkê kurdî bixelesnî; qe çîyêk zî ziwanê muzîkê kurdî vîn nêbo her çîyê ey xelas bikerî, verê heme vîndîkerdeyan ey bigîrî sey melodî, vengî, tinî, rîtîm, formî… Hewla xelaskerîya înan hetobîn ra yena mana ya newe ra ganîkerdiş û şenkerdiş û bêmergkerdişê ziwanê muzîkê kurdî yo.
Mikaîl Aslan û Cemîl Qoçgîrî senî hewl dayo ke xelaskerîya ziwanê muzikê kurdî bikerî? Nîşane û delîlê no hewldayiş çi yî?
Yew, bi qalîtebîyayişê xo; her kilamê albûmê Rû Bi Rû sey şaheserêk î û qalîteyê her kilamî, ê bînan ra zêde ye la kêm nîya. Her kilamê de terzê cîya bi cîya muzikê amêyî bikarerdiş. Her kerra û leteyê albûmî zewqeka hunerîye berz dana mi; nîmûne deyîrê “Meymana Mi Bi”, “Sermest”, “Zê Cemed” û “Zim û Zim”.
Dîyîn, yew albûmê de domînatîya enturmentalan û muzîkalîte no hewldayişê ma mojnêno. Înan seka waşto heme vengê ensturmentalan, vengî, ahengî, ritimî, tinî, melodî û vengê qirikî ê ma bi albûmê xo bixelesnî. Nîmûne heme deyîranê albûmî de no hewldayiş esto la tewr zaf zî kilamê “Rû bi Rû”, “Reseno”, “Qereçorê Girêdê”, “Şîr û Kef” û “Bedrano” de no hewldayişê xo de hewinênî. Diyîn zî îmgeyê kilama “Zê Cemed” de hemvera dagirkeran û serdestan de übermensche (merdimo berz) bîyayişê, “Qereçore Girêdê” vîro ma yo kolektîf, Kilama “Reseno” de ruh û vengê ensturmentalanê ziwanê muzikê kurdî yê elewîtî û Kilamê Sasun de ziwanê muzikê ermenkî û îmgeyê trajedîya armenîyan esto.
Hîrêyîn, albûmê de bi westatî senteza tradîsyonî û modernî amêya viraşti. Xora ma heme albûmanê înan de no hewldayiş vênênî. Bi senteza tradîsyonî û modernî ra hewl dayo ke newe ra ziwanê muzikê kurdî ganî bikerî û xelas bikerî. Nîmûne kilama “Sermest”, “Xewn e” û Zim û Zim “ de.
Çarînê, sey hîs, hîsa keyfweşî, zerrşenî, şadwerî, heswerî serdest ê. Bi no hîsa keyfweşî û hezwerî hewl dayo ke ziwanê muzîkê kurdî bixelesnî. Kilama “Zim û Zim” cuya dewî, keyfweşî, henekçîya, yarîkerî, mîzah dewijan, komela ma erdbi mi vîrî. Seka na kilamî felseyê Omer Xeyyamîî xulase û felsefeya rastafaryanizm a terzê muzîkê reggea xulase kerdo.
Kolonîkerde bîyayiş û bindestbîyayiş wina yew çîyo ke ti her çîyê xo ra nefret kenî, ti her çîyê xo tehkîr kenî, ti her çîyê xo kêm vênênî, her çîyê xo bêerja û bêqiymet hîs kenî… Meselaya ferdanê kurd xobîyayiş an zî xonêbîyayiş o. Kolonyalist seba ke ma xonêbî çi bi zorê, bi çiwa çi zî bi riza; pere, statu, dewlemendî, ma ser o ferz kenî eka to xo tereqna, berî to rê abênî la eka ti xo de israr bikerî hezaran zehmetî, tehlîke, bedel ci esto. Zaf tayê ma xobîyayişê de israr kenî û xo nêtereknênî. Eka ez Mikaîl Aslan û Cemîl Qoçgîrî bi cumleyêk pênase û xulase bikero. Mikaîl Aslan û Cemîl Qoçgîrî xobîyayiş û xomendişê û xoberzkerdişê de israr î. Sey hobîyêk, mijûlîyêk, sey karê hîrêyînan, çarînan muzîkê nêvirazênî. Mikaîl Aslan û Cemîl Qoçgîrî seba mîsyonêk muzîk virazênî. Mîsyonê înan zî israrê xobîyayiş û xomendiş û xoberzkerdişê; qalîteya qumaşê berzkerdiş o.
