Îro medyaya civakî bûye beşek domdar a serdema dîjîtal. Mirovên li çaralîyê cîhanê dikarin nûçeyan bişopînin, naverokan parvbelave bikin û bi hev re têkilîyê daynin. Lêbelê, demên dirêj û tevlêbûna domdar bi van platformên dîjîtal re dikare bibe sedema rêzek encamên neyînî ku jê re medyaya civakî û “pabendîya dîjîtal” (digital addiction/bağımlılık) tê gotin. Ji alîyên erênî û nerênî yên medyaya civakî ve em ê li ser bandorên girêdana dîjîtal û xalên girîng ên ku di vî warî de bêne berçav kirin biaxivin.
Dezenformasyon Çi Ye?
Dezenformasyon bi zanebûnî belavkirina agehîyên derewîn e. Platformên medyaya civakî di van salên dawî de bûne amûrên xwedî bandor ji bo belavkirina dezenformasyonê. Dezenformasyon pirsgirêkek e ku bi qestî belavkirina agahiyên xapînok bandorê li civakê dike. Agahiyên bi vî rengî yên xapînok bi gelemperî ji bo armancên siyasî, civakî an bazirganî têne bikaranîn. Rastiya ku medyaya civakî jîngehek e ku bikarhêner dikarin bigihîjin temaşevanên mezin û naverok zû belav dibe, belavkirina dezenformasyonê hêsantir dike. Digel ku ev rewş dibe ku di civakê de bibe sedema bêbawerî û tevliheviyê, girîng e ku çavkaniyên agahdariya pêbawer pêş ve bibin û ji bo platformên medyaya civakî polîtîkayên bandora wan zêdetir li dijî dezenformasyonê bipejirînin.
Mirov Dikare Çawa Pêşî Li Dezenformasyonê Bigire?
Pêşîlêgirtina belavkirina dezenformasyonan li ser medyaya civakî û têkoşîna li dijî agahiyên nerast ên ku berbelav bûne, bi teşwîqkirina çavkaniyên pêbawer ên agahdariyê û zêdekirina xwendewariya medyayî ya civakê mimkun e. Lê belê, platformên medya civakî jî hewce ne ku gavên cihêreng bavêjin da ku çêtir bi vê pirsgirêkê re mijûl bibin. Van gavan pêşdebirina algorîtmayan ji bo kontrolkirina rastbûna naveroka ku ji hêla bikarhêneran ve hatî parve kirin, afirandina mekanîzmayên nermbûnê yên bi bandortir ji bo tespîtkirin û rakirina naveroka xapînok, pejirandina polîtîkayên teşwîqê ji bo ronîkirina çavkaniyên pêbawer ên agahdariyê, û organîzekirina kampanyayên perwerde û hişmendiyê ji bo bilindkirina hişmendiya bikarhêneran der bareyê agahdariya xelet de pêk tîne. Wekî din, teşwîqkirina bikarhênerên medyaya civakî ku jêhatîbûnên ramana rexnegir û çavkaniyên pirsê pêş ve bibin dikare di şerê li dijî dezenformasyonê de bibe gavek girîng.
Alîyên Erênî Yên Medayaya Civakî Çi Ne?
-Ragihandinê hêsan dike: Medyaya civakî dihêle ku mirov bi hêsanî têkilîyê deyne bi heval, malbat û mirovên din ên li çaralîyê cîhanê re. Bi sepanên peyaman û torên civakî re, danûstendina bi peyamên zû û lêgerînên bi vîdyoyê hêsan bûye.
-Agahdarî û gihîştina Nûçeyan: Medyaya civakî derfetê dide ku mirov nûçeyan bilez bibîne û bûyerên heyî bişopînin. Bi gihandina çavkanîyên cihêreng ên nûçeyan, mirov dikare perspektîfên cihêreng bibîne û rojeva cîhanê ji nêz ve bişopîne.
-Avakirina civakê: Platformên medyaya civakî li ser bingeha berjewendîyên hevpar mirovan tîne cem hev. Bi vî rengî bi afirandina civakên dîjîtal ve organîzekirina çalakîyên civakî an jî hunerî hwd. Di heman demê de hevgirtin û alîkarîyên mirovî jî hêsantir dibe (wek ku me di erdhejê de jî dîtî).
-Kêf û têkilî: Medyaya civakî fersendê dide ku hûn naverokên xweş û vîdyoyên balkêş parve bikin û temaşe bikin. Mirov dikare demên xweş bi mîzah, huner, muzîk û hwd. derbaz bike.
Alîyên Nerênî Yên Medayaya Civakî Çi Ne?
-Pirsgirêkên rêvebirina demê: Herikîna domdar a medyaya civakî dikare ji bikarhêneran re dijwar bibe ku dema xwe bi bandor û berhemdar bi rê ve nebin. Hilbijartinên bêdawî ya naverok û sêwiran dikare bikarhêneran bi seatên dirêj li ser platforman bihêle.
-Tevlihevî: Medyaya civakî dikare bi hêsanî bala bikarhêneran bikişîne û baldarîya wan têk bibe. Agahdarî, peyam û reklam dikarin nehêlin bikarhêner bala xwe bidin ser karên din.
-Girêdana dîjîtal: Medyaya civakî û platformên dîjîtal ên din xwedî taybetmendîyên girêdanê ne. Pejirandinên civakî yên wekî ecibandin, şîrove û hejmartina şopîneran dikare bibe sedema lêgerînek domdar ji bo pêkanîna kesane.
-Pirsgirêkên sîber û nepenîtîyê: Medyaya civakî ji ber nasnebûnê dikare rê li ber belavbûna zordarîya sîberê veke. Di heman demê de, dijwarîya parastina daneyên kesane di der bareyê nepenî û nepenîtîyê de fikaran zêde dike.
Bandorên Têkilîya Dîjîtal Di Medyaya Civakî de
Girêdana dîjîtal rewşek e ku bi girêdana zêde ya bi medyaya civakî û platformên dîjîtal ên din ve tê dîyarkirin. Ev dikare bandorên nerênî li ser tenduristîya derûnî, performansa kar, kalîteya xewê, û têkilîyên civakî yên jîyanê bike. Bikaranîna domdar a medyaya civakî dikare hestên tenêtîyê zêde bike û bêewlehîyê biafirîne. Di heman demê de girêdana dîjîtal dikare şêwazên xewê têk bibe û şiyana baldarîyê kêm bike. Ji ber vê yekê, girîng e ku meriv bi girêdayîya dîjîtal re şer bike û balansek dîjîtal a rast û durist biparêze.
Divê Çi Bê Kirin Ji Bo Medyaya Civakî?
-Birêvebirina demê: Divê birêvebirina demê were kirin da ku bikaranîna medyaya civakî û platformên din ên dîjîtal bi sînor be. Girîng e ku meriv di hin seatan de ji medyaya civakî dûr bisekine, li derveyî rûtînên rojane wext bigire û bala xwe bide ser çalakîyên din ên wekî hobî an werzîşê an jî tiştek din.
-Detoksa dîjîtal: Kirina detokseka bi rêk û pêk a dîjîtal ji bo dûrketina ji cîhana dîjîtal û kêfgirtina jîyana xwezayî baş e. Ev hişê mirovî rehet dike û dikare bandorên girêdayîbûna dîjîtal kêm bike.
-Têkilîyên cîhana rastîn: Girîng e ku li şûna medyaya civakî li ser têkilîyên cîhana rastîn bisekinin û têkilîyên civakî xurt bikin.
-Ewlekarîya dîjîtal: Ji bo parastina agahîyên xwe yên şexsî li ser platformên dîjîtal tedbîrên ewlehîyê bigirin û baldar bin li ser medyaya civakî di dema parvekirinn de.
Medyaya civakî û girêdana dîjîtal hêmanek pir giring e hem ji alîyên erênî hem jî nerênî ve girêdayî hev in. Dema ku baş were bikaranîn, medyaya civakî dikare ragihandinê hêsantir bike, gihîştina agahdarî û nûçeyan zêde bike û civakan bîne cem hev. Lêbelê bikaranîna zêde û girêdana dîjîtal dikare bibe sedema pirsgirêkên rêvebirina demê, baldarîyê, pirsgirêkên nepenîtîyê û bandorên neyînî yên din. Ji bo ku hevsengîya dîjîtal biparêzin û jîyanek dîjîtal a rast û durist biparêzin giring e ku baldar bin û tedbîran bigirin.
