Mirov bibe kesekê baş, ne wekî merivek Nazik e. Çima cudahî ew qas giring e? Zêde hewce nake ku meriv hêza nazikbûn e, bi qasî avêtina peyameka rojbaşê hêsan e.
“Dema ku bavê min sala borî ji pençeşêra hestî mir, min ji heval û malbata xwe peyamên serxweşiyê wergirtin. Di gel ku min ji her kesê ku xwe gihandiye me, min teqdîr kir, ez bi taybetî ji bo du hevalên xwe yên berê yên zanîngehê spasdar bûm ku simît dabûn malbata min, ez spasdar im bo wan. Her çend di navnîşanê de tevliheviyek hebû û me qet ew simît nedîtin jî, ev kiryara qenciyê bi min re hişt. Ew niyet ji xwarina rastîn bêtir giring bû.”
Cudahî di navbera başbûn û nazikbûnê de heye, laşê me jî cihêtiyê dizanin. Nazikbûn ne bi tenê ew e mirov gelek qencîyan bike di heman demê de ew ji bo tenduristiyê jî baş e. Zêde hewce nake ku meriv hêza nazikbûnê bi kar bîne û ew dikare ew qad hêsan be ku meriv bi peyamekê ji yekê re bêje “rojbaş”.
Başbûn Beramberî Nazikbûnê
Kengê cara dawîn hûn başîyek kir? We silavek daye xazîyekê an jî kesekê bîyanî. Başî tê vê wateyê ku meriv ji kesên din re kubar û dilxweş be. Carla Marie Manly, psîkologek klînîkî û nivîskarê pirtûka dahatû got, “Xweşiya Evîna Bêkêmasî”, dibe ku ev ji kirina kiryarên dilovan kêmtir rast û xelatdar hîs bike.
Manly got, “Heke hûn mirovan ji xwe razî bikin, hûn hêviyekê li ser wî çêdikin ku ew bi rengek diyar bersivê bide we.” Her weha got, “Kubarî dikare wekî stratejiyek civakî were bikaranîn, ji bo qencîya kesan. Ka bînin bîra xwe we kengî pesnê cilê yekê da ku di rastîya xwe de nîyeta we ne ev bû. Ji ber ku ew hes dikin we ev tişt kir an jî we xwe mecbûr dît?
Feydeyên Tenduristiyê yên Çalakiyek Hêsan
Ash Nadkarni, psîkiyatrîstek hevkar û derhênerê tenduristiyê li Nexweşxaneya Brigham û Jinê ya li Massachusetts, got nazikbûn kêmxizmetkarî ye bo xwe. Ji aliyekê ve, nazikbûn bêyî ku li berdêlê tiştek werbigire, camerî ye. Nîvê din jî armanca li pişt çalakiyê ye. Mirovek nazik ji dilovanî û xemgîniya rastîn a ji bo yekî din tev digere.
Catherine Franssen, profesorek psîkolojiyê li Zanîngeha Longwood li Virginia, destnîşan kir ku mirovek dilovan hewil dide ku bi rastî fêm bike ku kesek çi jîyaye. Franssen got, pratîkkirina dilovaniyê ji xweşiyê dihêle ku mirov bi yên din re têkiliyên rastîn ên kûr xurt bike. Her ku hûn wê bikin, dê hêsantir bi kesên din re têkildar be û di hemî aliyên jiyanê de têkiliyên watedartir ava bike.
Başbûn Çawa bandorê li Laşî Dike?
Dema ku mirov nazik tev digerin, mêjî hormonek bi navê oxytocin derdixe. Bi gelemperî wekî “hormona evînê” tê zanîn, oxytocin tê bikaranîn ku têkiliya civakî bi yên din re pêş ve bibe. Nadkarni got ku herikîna oksîtosînê di mejî de çalakiya li amygdala kêm diike ku herêmek e di nav tirs û xofê de ye. “Ew hestiyariya tirsê ditepisîne û bandorek bihêz li fonksiyonên sosyo-hestyarî ya mêjî dike.”
Ger we ji alîkariya kesên din kêm stres hîs kiribe, ew hemî bi saya bandorên aramkirina oksîtocinê ye. Ew kortîzol, hormona stresê ya ku iltîhaba çêdike û bersivek şerane an jî revînê dide dema ku laş xetereyek potansiyel hîs dike, çi heywanek çolê be an jî e-nameyek ji serokê we be, kêm dike.
Barkirina Derûnî Çi ye?
Li gel kêm Cortisol, Nadkarni got oxytocin ji bo ku dilê we bi hêz û saxlem bimîn, jê re dibe alîkar. Hormon oksîdê nîtrîk derdixe, ku damarên xwînê fireh dike û di encamê de, tansiyona xwînê kêm dike. Nadkarni got, “Oxytocin fonksiyonên berfireh heye û bi rastî bandor li tenduristiya me dike.” “Ne bi tenê ew pêwendiya civakî zêde dike û tenduristiya dil û damar baştir dike, lê ew di heman demê de piştrast dike ku iltîhaba kêm dibe. Iltîhaba (Kronîk) bingeha gelek nexweşiyên cihêreng ên wekî şekir û depresyonê ye.”
Mejiyê Te Li Ser Nazikîyê ye?
Hestiya germ a ku hûn ji pêkanîna çalakiyek dilovanî digirin ev e ku mêjiyê we tonek kîmyewiyên hest-baş derdixe. Franssen got ku dilşewatî hilberîna serotonin zêde dike, neurotransmitterek ku di nav hestê de têkildar e, tevî bextewariyê. Di heman demê de nazikî dopamine, kîmyewiyek mêjî ku berpirsiyarê xelat û kêfxweşiyê ye jî berdide. Sedema vê yekê ye ku kirina karek nazikî ew qas baş hîs dike ku hûn dixwazin yekî din bikin.
Feydeyên Giring ên Tenduristiyê yên Meşa bi Paş ve
Franssen got ku dilovanî dikare endorfîn, kîmyewiyên di laş de ku pergala tiryakê çalak dike – heman hormonên ku bezê bilind dikin derxe. Endorfîn kêfxweşiyê pêş ve dibe û hem ji bo êşa laşî û hem jî ji bo êşa hestyarî wekî êşkêşek xwezayî tev digere. Lê zêde kir, “Gava ku em ji bo yên din tiştên qenc dikin û kesek tiştekî nebaş ji me re dike, ew wesa xirab nabe.”
Karên Xêrxwazî yên Rasthatî Hûn Dikarin Îro Bikin
Nazikbûn heman feydeyên tenduristiyê dide, her çi qas mezin an piçûk be. Li jêr hin kirinên baş hene ku hûn dikarin bikin, ji niha de dest pê bikin.
- Çopan kom bikin.
- Hevalekê xwe yê ku di demek dijwar re derbas dibe kontrol bikin
- Xwînê bide.
- Ji kesekî re binivîse “Rojbaş”.
- Derî ji kesekî re vekirî bihêle.
- Dêûbavên xwe bi serdanê şaş bikin.
- Peyamek erênî bişîne.
- Ji bo pêşkêşvanî bexşîşek baş bihêle.
- Bibe guhdarek çalak.
- Ji bo kesê hewcedar xwarinê çêbike.
Dibe ku kirinên qenciyê di destpêkê de xerîb û ji karakterê xwe derbikevin. Lêbelê, Manly got ku ev hest her ku hûn pratîkê bidomînin ji holê radibe. Piştî demekê kurt ew qas nas dibe ku hûn ê feydeyên xwe û yên din bibînin.
