Dirûtina dexil û dan û genimî dest pê kir. Di bin siha hişkesalîyê de çavê cotyaran li hêvîya bereketê bû. Li axên bi bereket ên bakurê Kurdistanê, demsala dirûtina genimî dest pê kir. Li navendên çandinîyê yên wekî Amed, Mêrdîn, Riha, Şirnex û Êlihê, cotyar bi lez û bez genim, cih û nîskan didirûn. Lê belê di sala 2025an de kêmbaranê û metirsîya hişkesalîyê, dijwar derbaz dibe. Cotkar hem bi hêvîya bereketê dixebitin û hem jî bi zêdebûna mesrefan û bandorên guherîna avhewayê re têdikoşin.
Hişkesalî Berhemê Kêm Dike
Îsal li herêmê baran di binê asta normal de ma, ku ev yek bandoreka nerênî li ser hilberîna çandinîyê kir. Li navçeya Çinar a Amedê, cotkarê bi navê Mihemed ku genime xwe didirû, weha got: “Îsal baran kêm bû, li hin zevîyên me berhem kêm e. Li gorî sala borî, em çaverê ne hilberîn kêm be.” Pisporên çandinîyê texmîn dikin ku ji ber zuhabûnê dibe ku di berhema genim û cihî de %15-20 kêmahî çêbibe. Bi taybetî li deverên gundewarî yên ku derfetên avdanê kêm in, ev kêmahî zêdetir xuya dikin.
Li Mêrdînê Çandinîya Nîskan û Pirsgirêka Mesrefan
Li navçeya Qoserê ya Mêrdînê, çandinîya nîskan bi lez û bez didome. Lê belê cotkar, ji bilî zuhabûnê, ji zêdebûna mesrefên hilberînê jî gilî dikin. Cotkara bi navê Fatê weha axivî: “Qalîteya nîskan baş e, lê kêmbarîna baranê berhem kêm kir. Bihayên mazotê û gibre jî me diwestînin.” Kooperatîfên çandinîyê yên herêmê, ji bo kêmkirina barê cotkaran, kampanyayên kirîna komî li dar dixin û daxwaza piştgirîya dewletê dubare dikin. Cotkar, bi taybetî zêdekirina alîkarîyên mazotê û gibre hêvî dikin.
Li Rihayê Krîza Avdanê û Xemgînîyên Pêşerojê
Li Rihayê, li Deşta Heranê dirûtina genimî bi piranî qedîyaye û amadekarîyên ji bo çandinîya pembî û garis têne kirin. Lê belê hişkesalîyê hewcehîya avdanê zêde kirîye. Nebûna binesazîya avdanê ya têr, cotkaran dixe tengasîyê. Serokê Odeya Çandinîyê ya Rihayê Ehmed Eyuboglu hişyarî da û got: “Bakurê Kurdistanê ambara genim a Tirkîyeyê ye, lê ziwabûnê hemî kar zehmet kir. Ger veberhênan li pergalên avdanê yên nûjen neyên kirin, dibe ku di salên bê de pirsgirêkên mezintir rû bidin.” Pispor destnîşan dikin ku li Deşta Heranê belavkirina teknîkên avdanê yên nûjen ên wekî avdana dilopan pir giring e.
Guherîna Avhewayê û Banga Berdewamîyê
Demsala çandinîyê ya di bin siha zuhabûnê de derbaz dibe, bandorên guherîna avhewayê li ser çandinîya herêmê careka din eşkere dike. Pisporên çandinîyê dîyar dikin ku divêt çavkanîyên avê bi awayekî bi bandor bên bikaranîn, tovên berxwedêr ên li hember zuhabûnê bên belavkirin û pratîkên çandinîya berdewam bên teşwîqkirin. Li herêmê, nemaze gihiştina cotkarên piçûk bi van nûjenîyan re sînordar e, ji ber vê yekê piştgirîya dewletê û sektora taybet pir giring e.
Bi Hevkarî Şahîya Çandinîyê
Tevî hemû zehmetîyan, demsala dirûtinê li Bakurê Kurdistanê demeke hevkarî û hêvîyê ye. Li gundan, cîran bi hev re dicivin, bi xebata hevpar dirûtin dikin û ev dem dibe şahîyeka civakî. Cotkar, tevî zuhabûnê û mesrefan, bi xwêdana enîya xwe berhemên xwe berhev dikin û hêvî dikin ku ev demsal bi kêmanî bereketê bîne.
