Her nuştoxî goreyê şert û îmkanê xo, backgrounda xo, potansîyel û kapasîteyê xo çîyêk vejêno werte. Afirnayiş, ortevetişê berhemêk bi xo çîyo ke baş û hewl o, pîrozkerdiş û paştdayiş heq keno la ganî haya nuştox zî qalîteye, qumaşê berhemê ey ra bibo ke senî berhemêk nuşto, eka haya ey çîn ba, ganî ma wendoxî, ey hayîdarê qumaş û resenî û qalîteyê berhemê ey bikerî ke, seba ke berhemanê neweyan de xo tekrar nêkero, eynî xetayan û probleman nêkero, bi nuştiş ma tira vajî qalîte û qumaşê to no yo. Winakerdiş mesulîyeta wendox bi xo ya.
Heto bîn ra eka kî pere dayo kitabêk erînayo û wextê xo dayo o wendo û ey cewabê û waştiş û pawitişê ma bido yan zî nêdo qe ferq nêkeno, heqê ma esto ke ma ser o qal bikerî û çi negatîf bî çi zî pozîtîf bî fikir û hîsanê xo binusî.
Wendişê romanê Remayîş ez zaf hêrs û delû kerdo… Semad ke ez nîmcet nêverdo mi zor û bela mi hata peynî wendî. Çira? Seranserê romanî zaf hetan û kontekstan ra bixetayan û biproblem ra pirr kerdeyo. Sey taslaqî, bi çend maddeyan ez înan rabikero werte.
-Seranserî roman bi xetayanê anokronîk pirr kerdeyo.
-Seranserê roman bi xetayan û problemanê mentixî pirr kerdeyo. Çend nîmune, remayişê karekteran romanî goreyê realîte mumkin nîyo. No xeta û problem roman zaf trajîkomîk kerdo. Mersela karekterê romanî Rûsya ver bi welatî ermênî la ê înan remayiş nîyo seka ha pîknîk kenî û ha yenî.
-Seranserî roman bi xetayan û problemanê pêardiş û mûnitişî pirr kerdeyo. Remayîşê xo de xo dir keynayek rûs zî xo dir anî welatî. Cade muslimkerdişê keynayî zaf komîk o.
-Seranserî roman de vatoxsazî de xeta û problem estî.
Nê zî nawnêne ma ke nuştoxî:
Edebîyat çi yo, roman çi yo, roman de teknîkê vatiş çi yî, roman de mentix çi ya? Nuştox xo ser no persan de xorîn nêkerdo, no cewabê persan mirda xo nêzano. Eka bizananî romanêk wînasî nêweşananî.
Dinyayê ziwan ma de derheqa qalîteya berheman de kulturêk nadurist, avernêberde û xotekrarkerde, apeyşîyaye virazîyayo. Çira ziwanê ma de kulturek wînasî virazîyayo? Çend sedem estî: Çi nuştox î, çi hunermend î, çi zî wendox û têkildar î, derheqa berhemanê de bi eşkera, bi duristane fikir û hîsanê xo negatîf yewbînî ra nêvanî. Sebebê no dîyarde zî no yo ke; semeda ke kesê ke bi ziwan ma dir eleqadar û têkildar kêm î. Semeda ke şewq, motîvasyon, hewes înan nêşiko, kî nîewtoronî derheqa berhemê nuştoxêk bi eşkera fikir û hîsê xo yê negatîf bivajî. Çimkî ti vanî eka ez hetê negatîfî ra rexneyanê bikero, tira bivajo berhemê to de qe qalîteyêk, resenîyêk, berzîyêk çîn a, o wext beno ke fek ziwan ma ra veradayo, terkê ziwan ma bikero. Nayê ra seka kî xo mecbur vênêne ke nuştoxî her timbi weş û motîve bikerî, wesfanê ey bidî, ey berz bikerî. Netîceyê no sedeman de no kulturî mîyanê ma de virazîyayo.
Eka ma wazênî aver şîrî, berhemê biqalîte, resen û berz bi ziwanê ma bêrî afirnayîş, hil averî ganî ma no kulturî mîyanê xo de bişiknî. Şiktîyayişê no kulturî zî zaf asan û rehet o. Teyna hewce keno ke ma durist bibî, fikir û hîsanê xo, nîyetê ma, rexneyê ma çi yî bi eşkera yewbîn ra ma bivajî.
Şiktayişê tekrar senî beno? Ganî rexne senî û çi bo? Afirnayişê çîyêk newe senî beno? Fîlma Reprise(2006) Joachim Trier cewabê no persanê xorîn û giran dana ma. Nayê ra ma hemvera nuştoxêk, hunermendêk de durist bîbî, bi eşkera rexneyê xo tira bivajî o/a se keno wa bikero…
Ziwan ma de zîhnîyetê “Qe çînbîyayişî ra estbîyayişê berheman hîna baş vênênî” Ma giranî û giringî nêdanî qonaxa senîtî; resenî û berzî û qalîteya meselaya berheman, ma giranî û giringî danî qonaxa meseleya çendînîya berhemanî. Labêla ganî ma giringî û giranî hîna zaf bidî qonaxa senîtî. Bi ziwanê wa hezaran roman bibî, wexto ke bi ziwanê asta dinyayî de yew roman çîn bo, hezaran roman boş î nayê ra ma rê qalîte, resenî û berzî lazim a.
