“Serê şewdirî ra avê, hîna ke verg bi kutikî ra nêamêne cîyakerdene. Bava Hemedî vaşt ra, bi leze xo pîst têra, çuyê xo girewt, cinîka xo ra xatir wast û kewt ra rayîr.’’ Na hîkaye mabeynê Bava Hemedî û Heşê Bêzikî de vîyarena. Na hîkaye de nuştox bi yew îdyom reyde hîkaye rê destpêkeno. “Verg bi kutikî ra nêamênê cîyakerdene” yanê Bava Hemedî wextêk rayîr kuweno hîna dinya zelal nêbîya, nê wextî de hîna merdim nêeşkeno verg û kutikî yewbînan ra cîya bikero. Nuştox, seke cor de zî aseno cumleya xo ya tewr vernîne reyde wendoxan daxilê hîkayeya xo keno. Cumleya vernîne reyde teswîr destpêkeno. Wendox, wextêk na hîkaye waneno seke na mesela dewa ey de qewimîyaya. Wendox, mesala na hîkaye seke vernîya çimanê ey de ya no hewa hîs keno. Na rewşe hetê edebîyatê nuştoxî ra serkewteyîye dîyar kena. Nuştox, huneranê edebîyan ra îstifade keno, mesela derg nêkeno û ziwanê hîkaye zî sade û fesîh şuxulneno.
Bava Hemedî, yew dewij o. Hîkaye, mintiqaya qezaya Gêxî de vîyarena. Bava Hemedî, çiqas kerakterê na hîkaye bibo zî o yew prototîfê dewanê kurdan o. Her dewe de sey Bava Hemedî merdimêk esto. Bava Hemedî, rojêk vecîyeno rayîrvanî. Serê sibayî şefek ra wardeno hedreyîya xo keno, ceneka xo ra xatir wazeno û kuweno rayîr. Bava Hemedî, xeylê wext rayîr şono newe-newe tîj vejîyena. Ey zî semedê ke bawerîya ci de wextêk tîj vejîya dua û mînetkerdiş esto sey her roj vera xo tadeno tîj destanê xo akeno û duayan keno. “Ya bimbarek! Ti ya ke roştî dana, homete tarî ra xelesnena ra! Ti ya ke çarkoşê cîhanî kena germ û can dana des û heşt hazor alemî…” Bava Hemedî duayanê xo keno duayan ra dima hîrê reyî destê xo dano qirmê dar ro û rayîrê xo dewam keno. Nuştox, weyta de bawerîye û orf û edetanê mintiqaya Gêxî ra çend nimûneyan dano.
Bava Hemedî, heta roj hende di resenan beno berz rayîrê xo dewam keno û dima cayêk de roşeno pêşkîra xo ra ron û toraqê xo veceno û bi nanê xo weno dima rayîrê xo dewam keno. Heta roj yeno ortê asmênî Bava Hemedî nêvindeno rayîr şono. Çîz-vîza çîmuz û maran reyde xo resneno birrê Bêzikî. Binê yew dar de roşeno bi peşkîra xo ereqê xo pak keno û tayêk xo derg keno. Semedê ke zaf rayîr şîyo betilîyayo cayêk ke xo derg kerdo ûca de rakuweno. Morceleyî rehet nêdanê ey hewn ra heşar beno, wardeno rayîrê xo dewam keno û debeno mîyanê Birrê Bêzikî. Goreyê vatişan no birre tena çeşît-çeşît daranê xo reyde nê bi maranê xo zî namdar yew birre yo. La Birrê Bêzikî namdarîya xo ya tewr xişin heş ra gurewto. No birre bi heşanê xo zî namdar o. Bava Hemedî zî zano ke no birre de heşî estê. Bava Hemedî goreyê hîkaye gulaş te merdimêk jîyat o. Heta o wextî kes maneyê ey nêardo erde. Çi ke beno Bava Hemedî rayîrê xo ser o heş veyneno. Heş xo rayîrê Bava Hemedî ser o derg kerdo. Bava Hemedî hende rayîr ameyo dudil maneno ke tapa biageyro yan rayîrê xo dewam bikero la biwazo rayîrê xo dewam bikero gerek xo heş ra bixelesno.
Bava Hemedî, goreyê hîkaye merdimêk dîndar o. Venga wayîranê xo Kurêş û Xizirî û zîyar û dîyaran dano û hetê heş ra şino. Nuştox, weyta de mesala xo birneno seke yew roj ser o vîyarto no hewa dewam keno. Hîkaye de rojê bîn “komê merdiman Bava Hemedî kerdîbî cinaza, peyser berdêne. Halê Bava Hemedî hal nêbî. Dej û eşî ver, ax û waxa xo bîye, nalene û zîvêne.”Bava Hemedî, heta ke weş beno ser o aşm û nêm vîyareno. Wextêk weş beno heşar beno vîneno ke fekê her kesî de mesela ya ey û heşî esta. No rewşe weşbê Bava Hemedî şino. Nuştox, pesn û persanê miletî semedê Bava Hemedî ra “binê lewan ra huyene” reyde Îfade keno. Yanê keyfê Bava Hemedî ameynî la ken û keyfbîyayîşê xo limitnaynî, binê lewan ra huyaynî vano. Nuştox, tayêk behsê ziwanê Bava Hemedî zî keno. Ey herfa “r” nêeşkeno raşt telafuz bikero.
Nuştox, dima mesela Bava Hemedî û Heşê Bêzikî fekê Bava Hemedî ra wendoxan rê bi awayêk teswîrî nuseno. Bava Hemedî miletî ra senî heşî reyde gulaş tewişto, heş senî ey birîndar kerdo, senî destê heş ra xo xelisnayo, senî xo dewijan resnayo? Nê persanê pêronan û serebûtêk mabeynê Bava Hemedî û heşî de vîyartê tek û tek vano. Wextêk Bava Hemedî xo heş ra xelisneno û xo resneno dewêk yew cinîke ey ra persena ke sebîyo ey. Wextêk bander bena ke heş Bava Hemedî birîndar kerdo ey ra vana “Çuyê Xizirî yo virênîya to der o ke, ti payno ci mene nahetî ser meyêrê. Heş nika to dime êno, domononê mi weno. So waronê binênû, uza milet silxet o, heş nêşkîno bêro, çîyê bikero.” Nuştox, tecrubeyanê heş û mabeynê însanan ra tayêk agahîyan zî dano. Heş, wextêk kes bêhereket bimano vano qey merdo êdî qarişê ey nêbena, û seke hîkaye de goreyê vatişê cinîke heş peya nêçirê xo şona.Nuştox, peynîya hîkaye de “A roje, na roj a, mesela Bava Hemedî û Heşê Bêzikî ziwanê şarê ê dormeyî ra war ro nêginena…”vano û hîkayeya xo qedêneno.[1]
[1]Munzur, Çem, Hewnê Newroze, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2019, r. 23.
