Dêwê mezin ê teknolojîyê Meta (xwedîyê Facebook, Instagram û WhatsApp) zimanê kurdî bi fermî li navenda alîkarîya mişterîyên xwe zêde kir. Ev pêşketin, wekî encama hewildanên domdar ên zêdetirî salekê yên pisporê teknolojî û ewlehîya sîberî yê kurd, Elî Caf, tê binavkirin. Ev gav dê bibe sedema ku milyonan bikarhênerên axêverên kurd bê astengîya zimên bi awayekê rasterast bi şirketê re têkilîyê deynin, ku ev jî cihê zimanê kurdî di ekosîstema dîjîtal a cîhanî de xurt dike.
Ew hewildan, bi serokatîya Elî Caf ji Herêma Kurdistanê, nêzîkî salek berê hate destpêkirin. Caf, bi Metayê re nivîs û civînên domdar ji bo zêdekirina kurdî ji bo sîstema alîkarîya mişterîyan kir. Ev hewildan armanc dike astengîyên ziman rake yên ku bikarhênerên kurd di dema ragihandina bersivên ji bo gotinên kerb, şelandin an polîtîkayên platformê de digihîjin. Caf, di axaftineka xwe got: “Piştî zêdetirî salekê têkilî û hewildan bi şirketa Metayê re, biryar dan ku kurdîyê li navenda têkilîyên xwe zêde bikin. Ev dê bibe sedem ku gelê kurd bikare bi kurdî bi karmandarên şirketê re biaxive.
Elî Caf ne bi tenê bi vê hewildanê sînordar ma. Wekî yek ji pisporên sereke yên li Herêma Kurdistanê di warê ewlehîya sîberî de, Caf serkeftinên wekî parastina sazîyên kurdî ji tahdidên sîberî, hackkirina malperên propagandaya DAIŞê û hilweşandina wan û rizgarkirina bi dehan kesên qurbanîyên zordarîya sîberî ji xwekuştinê kirîye. Pênc pirtûk nivîsîne û pirtûka wî ya giring jî li ser sûcên sîberê û gefan e, ku armanca wê çêkirina hişyarîyê ji bo hemwelatîyan û pisporên teknolojîyê ye. Caf dibêje: “Me bi ewlehîya sîberê ya Kurdistanê ji hemû cure gefan parast. Me çend malperên DAIŞê hackkirin û hilweşandin.”
Biryara Metayê, kurdî ne bi tenê wekî alîkarîya zimanî dibîne, her weha wekî nasîna çandî û neteweyî jî cih digire. Li gorey gotinên Caf, rayedarên Metayê di têkilîyan de her car “Kurd” an “Kurdistan” wekî “Welat û gelê Serok Barzanî” bi nav dikin. Ev gotin, bi awayekê nerasterast wekî projeya dewletkirina Kurdistanê di warê dîjîtal de tê dîtin û ji bo civaka kurdî wekî serkeftineka sembolîk tê hesibandin. Caf dibêje: “Her car ku em digihîjin Metayê û dibêjin kurd an Kurdistan, dibêjin “Erê, welat û gelê Serok Barzanî”.
Paşxaneya Hewildanê û Pêvajoya Wê
Zêdekirina kurdî ji bo Metayê, parçeyek ji têkoşîna firehtir a mafên ziman e. Meta, bi destkefta xwe ya “No Language Left Behind” (Bila Çi Ziman li Paş Nemîne), armanc dike li cîhanê astengîyên zimên rake. Lê belê entegreya zimanên herêmî wekî kurdî bi gelemperî bi hewildanên domdar ên civaka sivîl û pisporan pêk tê. Hewildana Caf, dabînkirina navenda alîkarîya Metayê bi karmandarên axêverên kurd jî dihewîne; bi vî awayî bikarhêner dê bêyî zimanên îngilîzî an erebî pirsgirêkên xwe ragihînin.
Ev pêşkeftin, dibe ku bibe nîşana serkeftinên wekhev. Mînak, li sala 2023yê Soranî li Google Translate zêde bûbû û Serokwezîrê Herêma Kurdistanê Mesrûr Barzanî ev gav pîroz kiribû. Ev gava Metayê jî dê ronahîya kurdî di platformên wê de yên ku digihîjin zêdetirî 3 milyaran bikarhêneran zêdetir bike. Bi milyonan bikarhênerên li Kurdistanê û dîyasporaya kurdî, dê bikarin bi zimanê dayikê alîkarîyê bistînin ji bo gilîkirina gotinên kerbê, pirsgirêkên hesabê an binpêkirinên polîtîkayan.
Bandorên Paşerojê û Giringîya Wê
Pispor, vê gavê wekî xaleka guherînê ji bo serwerîya dîjîtal a kurdî dibînin. Di cîhana dîjîtal de piştgirîya zimên ne bi tenê destgihîştinê zêdetir dike; her weha di parastina çandî û avakirina nasnameyê de roleka krîtîk dilîze. Xebatên Caf, bi kampanyayên perwerde û hişyarîyê ya li dijî tahdidên sîberî, civaka kurdî di cîhana onlayn de bêtir berxwedêr dike. Di pirtûkên wî de mijarên wekî zordarîya sîberî, zordarkirin û sîxurîyê têne gotûbêjkirin, Caf dibêje: “Ev pirtûk gefên sîberê gotûbêj dike û ji bo her kesê ku di warê teknolojîyê de kar dike, çavkanîyeka ronakbîr e.”
Lê belê, ev serkeftin berpirsîyarîyên nû jî tîne. Bi zêdebûna têkilîyên bikarhênerên kurd re, têkoşîna li dijî gotinên kerbê û agahîyên derew di platforman de jî dikare zêdetir bibe. Piştgirîya kurdî ya Metayê, tawana parastinê ya li hember hemûyan diceribîne.
Ev pêşkeftin wekî “xaleka guherînê ji bo danasîna zimanê kurdî li qada cîhanê” bi nav dikin. Têkoşîna domdar a Elî Caf, mînakeka şênber e ku çawa hewildanên takekesî dezgehên mezin diguherînin. Ji bo civaka kurdî, ev yek di cîhana xeyalî de serkeftineka rastîn e.
