DYE gaveke din avêt ji bo qedexekirina TikTokê, ku wê wekî “tehdîdek li ser ewlehiya neteweyî” dibîne. Meclisa Nûneran a Amerîkayê pêşnûmaya bi sernavê “Qanûna Parastina Amerîkiyan ji Pratîkên Dijberên Biyanî yên Dijminan di Kontrolê de ye” bi 352 dengên “Erê” û 65 dengên “Na” qebûl kir. Pêşnûmaya ku ji Senatoyê re hatî şandin hewce dike ku şirketa bingehîn a Çînê ya TikTokê, ByteDance, şirketê bifiroşe, heke na dê TikTok bi tevahî ji bazarên serlêdanê yên têkildar were qedexekirin.
Steven Mnuchin, ku di serdema serokê berê Donald Trump de Wezîrê Aboriyê bû di hevpeyvîna xwe ya bi kanala CNBC’yê re got, “Ez ê komek ji bo kirîna TikTokê ava bikim. Her çend ew belkî ne pir kêrhatî be jî, gelek pere dike. Mnuchin tekez kir ku ew ê vebijarka veguheztina hîseyên TikTokê bide sermayedarên Amerîkî yên heyî, lê ti kes dê ji sedî 10 zêdetir ne xwedîyê kontrola wê be. Mnuchin got divê fatûre were pejirandin û TikTok were firotin, navek neda ka wê tîma veberhêner ji kê pêk tê.
Dema ku Steven Mnuchin wezîr bû, yek ji wan kesan bû ku piştgirî dayî veqetandina TikTokê ji ByteDanceê û firotina wê ji şirketeke Amerîkî re. Lêbelê, di sala 2020an de, ew bi dijberiya endamên din ên kabîneya serokê berê Donald Trump re rû bi rû mabû.
Pêvajoyek Çawa li Benda pêşnûmaya TikTokê ye?
Pêşnûmaya veqetandin û derxistina TikTokê ji şirketa Çînî ByteDanceê dê niha li Senatoyê were nirxandin. Dibe ku Senato di metna vê pêşnûmeyê de hin guhertinan bike.
Mînak, hin senator bi fikar in ku rasterast navên TikTok û ByteDanceê di pêşnûmayê de dibe ku binpêkirina xala Destûra Bingehîn be ku Kongre qedexe dike ku hin sazî û şirketan bike hedef. Yên ku piştgiriyê didin pêşnûmaqanûnê dibêjin ev nabe pirsgirêk. Serokê Demokratên Senatoyê Chuck Scumer daxuyanî neda der bareyê pêşnûmaqanûnê de dengdan dê kengî bê kirin yan jî dê kengî bê rojevê.
Meclisa Nûneran pêşnûmaqanûna qebûl kir ku dibe bibe sedema qedexekirina TikTokê. Donald Trump dema ku serokkomar bû piştgirî da qedexekirina vê bernameyê û di 6ê Tebaxa 2020an de bi hinceta ku TikTok ewlehiya neteweyî û siyaseta derve tehdîd dike biryarnameyek derxist. Lêbelê, her ku hilbijartinên serokatiyê yên 2020an nêzîk bûn, hate dîtin ku Trumpê Komarparêz helwesta xwe guhert û hilbijêrên ciwan li ber çavan girt. Serokê Demokrat Joe Biden hefteya borî got ku ew ê pêşnûmaqanûnek weha îmza bike ger were pêşiya wî.
Kampanyaya hilbijartinê ya Biden meha borî tevlî TikTokê bû. Nêzîkî 170 mîlyon bikarhênerên TikTokê li Amerîka hene. Li gorî lêkolîneke 2023an ji hêla Navenda Lêkolînê ya Pew ve, ji sedî 60 ê kesên ku li Dewletên Yekbûyî ji TikTok nûçeyan distînin ji Partiya Demokrat in an xwedan meylên Demokrat in. Li gorî heman lêkolînê, ji sedî 19ê kesên ku TikTok wekî çavkaniya nûçeyan bi kar tînin reş in û ji sedî 30 jî latînî ne. Ji sedî 44 di navbera 18 û 29 salîyê de ne.
TikTok Bê Girtin Zerara Wê Çi ye?
CEOyê TikTokê li ser medyaya civakî ji fenomenên TikTokê yên Amerîkî re weha axifî: “Ger ev pêkanîn bibe qanûnek, dibe ku bibe tevgerek ku bandorê li şirketên medyaya civakî yên din jî bike. Her weha dê bi milyar dolaran dahata ji karsazên piçûk û afirîneran bistîne. Ger TikTok li welatê we were astengkirin, bêhtirî 300 hezar kes dê bê kar bimînin, li ber xwe bidin.”
Gelo Gava Qebûl Bû TikTok Wê Bê Girtin?
Piştî ku pêşnûma bibe qanûn û bikeve fealîyetê, divê ByteDance di şeş mehan de TikTokê bigire. Ger ByteDance di vê heyamê de kiryarekê bibîne, qedexe dê nekeve fealîyetê. Lêbelê, heke neyê dîtin, hingê firotgehên serîlêdanê û şirketên înternetê destûr nadin ku TikTok li Dewletên Yekbûyî were daxistin.
Gelo Dibe ku Ev Qanûn Dereng Bikeve Merîyetê?
Ger pêşnûma bibe qanûn, TikTok an alîyek din dikare wê derxe dadgehê. CEOyê TikTokê Shou Zi Chew, ku roja Çarşemê li Senatoyê civiya, got şirket dê mafên xwe yên qanûnî bi kar bîne da ku rê li ber qedexekirina serlêdanê bigire. Ger vê meseleyê derxin dadgehê, dibe ku pêvajoya qedexekirina sepanê li DY dereng bibe. Dadgerê ku dê îtîrazên qanûnî bişopîne jî dikare pêşnûmayê bi tevahî betal bike.
Pêvajoya Jidestderxistina TikTokê Dikare Çawa Pêk Were?
Pêvajoya derxistina TikTokê dikare bi vê yekê ve girêdayî be ku gelo şirketa Çînê ByteDance amade ye ku tevahiya hebûna gerdûnî ya TikTokê an bi tenê karûbarên wê yên Dewletên Yekbûyî veguhezîne.
Di pêşnûmaya de ku ji aliyê Meclisa Nûneran a Amerîkayê ve hate qebûlkirin, tê diyarkirin ku piştî firotinê ti têkiliya van her du şîrketan namîne. Ger TikTok li Dewletên Yekbûyî hewce bike ku bigihîje algorîtmayên şirketê ên bingehîn an guhertoyên din ên sepanê, rewşê tevlihev dike.
