Silav, hûn bi xêr hatin! Îro em ê li ser keşfeka ecêb biaxivin: Delîlên nû nîşan didin ku mirov 14,500 sal berê gihiştine beravên başûrê Amerîkaya Başûr! Ev agahî dê pirtûkên dîrokê ji nû ve bide nivîsînê. Heger hûn amade bin, werin em bikevin nav vê serpêhatîya balkêş!
Mirov Çawa Gihiştin Başûrê Amerîkaya Başûr?
Berî her tiştî, em hinekî paş de vegerin. Tê texmînkirin ku mirov cara yekem bi rêya Tengava Berîngê, ji Asyayê ber bi Amerîkaya Bakur ve derbas bûne. Ev yek nêzîkî 20,000 heta 15,000 sal berê, di dawîya Qeşaya Dawî de qewimîye. Lê gihiştina wan a zû bi başûrê Amerîkaya Başûr, wekî mînak Şîlî, vê keşfê ku arkeolog jî şaş kirine!
Ev agahî ji qada arkeolojîk a “Monte Verde” ya li Şîlîyê tê. Berhemên ku 14,500 sal berê hatine dîtin, nîşan didin ku mirov li wir nêçîr kirine, nebat kom kirine û tew konên sade çêkirine. Yanî, ev mirov ne bi tenê gerok bûn, wan dest bi jîyaneka niştecîh jî kiribûn!
Ji Monte Verde Çi Hat Fêrkirin?
Monte Verde di cîhana arkeolojîyê de xaleka giring e. Amûrên kevirî, hestîyên ajalan û tew bermahîyên nebatan ên parastî nîşan didin ku mirov hem nêçîrvan-topkar bûn hem jî bi jîngehê re adapte bûbûn. Her weha, tê fêmkirin ku ev mirov ji beravên okyanûsê heta navçeyên hundir li herêmên berfireh jîyane.
Bifikirin: 14,500 sal berê, dema ku mamûtên mezin û pisîkên didanşûr hêj li derdorê bûn, mirov gihiştibûn beravên sar û bahoz ên başûrê Amerîkaya Başûr. Ev serpêhatîya berxwedan û wêrekîyê ye!
Çawa Ew qas Zû Pêşve Çûn?
Mirov çawa ji Amerîkaya Bakur bilez gihiştin başûrê Amerîkaya Başûr? Zanyar du teorîyên sereke nîqaş dikin:
1. Rêya Beravê: Mirov dibe ku bi qayikan an jî bi peyatî li rex beravên Pasîfîkê pêş de çûbin. Wê demê asta deryayê nizm bû û qeraxên deryayê ji bo nêçîr û masîgirtinê rêyeka îdeal bû.
2. Korîdorên Hundir: Derîyên siruştî yên di navbera qeşayan de vebûyîn, dibe ku rê bin ku mirov ber bi başur ve biçin.
Kîjan rê hilbijêrin bila bijartin, ev koçbûn serpêhatîyeka ecêb e! Bifikirin: Li parzemîneka nenas, di nava siruşta hov de, hûn hewil didin jîyaneka nû ava bikin. Wêrekîya wan, mirovî heyirî dike!
Giringîya vê Keşfê Çi ye?
Ev keşf ne bi tenê dîroka Amerîkaya Başûr, di heman demê de ji nû ve şekil dide dîroka tevahîya parzemîna Amerîkayê. Berê dihat texmînkirin ku mirov bi tenê 13,000 sal berê gihiştibûn Amerîkaya Başûr. Lê Monte Verde ev dem 1,500 sal paş de dibe. Ev nîşan dide ku mirov çi qas bilez adapte bûne û belav bûne.
Her weha, ev keşf ronahîyê dide dîroka gelên xwecih yên Amerîkaya Başûr. Kokên çandên xwecih ji ya ku me texmîn dikir gelekê kevntir in. Ev ji bo fêmkirina çîrok û mîrasa wan firsendeka mezin e.
Dawî: Dîrok Me Diheyirîne
Her keşfeka nû ya dîroka mirovahîyê, tîne bîra me ku bav û kalên me çi qas berxwedêr, jîr û maceraperest bûne. Ew mirovên ku 14,500 sal berê gihiştine başûrê Amerîkaya Başûr, bingehên cîhana me ya îro danîne. Çîroka wan ji bo me îlhamek e ku em jî sînorên xwe derbaz bikin.
Hûn li ser vê keşfê çi difikirin? Gelo hûn şaş bûn li hember di van herêman di demekê ev qas zû de? Di şiroveyan de nêrînên xwe parve bikin û bêjin ka di nivîsa din de em kîjan mijarê hilbijêrin! Ji bîr nekin: Dîrok ne bi tenê rabirdû ye, lê di heman demê de mifteya fêmkirina paşeroja me ye. Em ê dîse bibînin!
