Silav, xwînerên hêja! Îro em ê ji we re li ser mijareka gelekê balkêş û nepenî biaxivin: Mîtên zarokên kovî! Çîrokên zarokên ku li daristanan, ji alîyê gur an jî heywanên din ve hatine mezinkirin, bi sedsalan e dilê mirovatîyê dikişîne. Ji Romulus û Remus bigire heta Mowgli yê modern, ev çîrok çima ew qas bandorker in? Ma bi rastî jî zarokên ku li siruşta kovî mezin bûne hene, an ev bi tenê xeyal in? Heke hûn amade bin, werin em bi hev re bikevin nav cîhana nepenî ya zarokên kovî!
Mîtên Zarokên Kovî Çi ne û Çima Bala Me Dikişînin?
Pêşî, ka em hinekî zelal bikin: Mîtên zarokên kovî çi ne? Ev çîrok behsa wan zarokan dike yên ku ji civaka mirovan qut bûne, bi gelemperî ji alîyê heywanan ve hatine mezinkirin. Ev çîrok di çand û demên cuda de cih digirin. Mînak, di efsaneya Romayê de, tê gotin ku Romulus û Remus, damezrînerên bajar, ji alîyê gurekê mê ve hatine xwedîkirin. Bi heman awayî, di çanda Hindî de, Mowgli, zarokekî ku bi gur, hirç û panteran re mezin bûye, navdar e. Lê çima ev çîrok ew qas gerdûnî ne?
Ev mît ne bi tenê çîrok in, lê di heman demê de têkilîya mirovatîyê bi siruştê, civakê û nasnameya wê re jî nîşan didin. Ev çîrok ji bo fêmkirina siruşta mirovî, bandora medenîyetê û xwesteka azadîyê wekî amûrekê ne. Nivîsa me bi awayekî zelal dîyar dike ka ev mît çawa ji alîyê folklorîk û zanistî ve têne nirxandin. Zarokên kovî ne bi tenê qehremanên çîrokan in, lê di heman demê de ji bo psîkolojî û civaknasîyê jî mijarên kûr in.
Kokên Mîtên: Dîrok, Çand û Psîkolojîya Mirovî
Li ser vê mijarê çend teorîyên balkêş li ser kokên mîtên zarokên kovî hene. Ya yekem, ev çîrok têkilîya tevlihev a mirovatîyê bi siruştê re nîşan didin. Di civakên kevnar de, siruşt hem stargehek bû hem jî cîheka tirsnak û nenas bû. Çîroka zarokekê ku li siruşta kovî sax dimîne û bi heywanan re têkilî datîne, dibe ku hêz û parastina siruştê nîşan bide. Mînak, efsaneya Romulus û Remus dibe ku ji bo destpêkirina Romayê bi siruştê re lihevhatî nîşan bide.
Teorîyeka din dibêje ku mîtên zarokên kovî wekî serhildanekê li dijî normên civakî derketine holê. Qanûn û berpirsîyarîyên medenîyetê carinan mirovan di çarçoveyeka teng de dihêle. Çîrokên zarokên kovî azadîyê û “bêgunehbûna wendabûyî” temsîl dikin. Bi taybetî li sedsala 19ê ya Ewropayê, bi şoreşa pîşesazîyê re, ev çîrok popûler bûne. Mirov, li hemberî tevlihevîya bajarvanîyê û teknolojîyê, bi van çîrokan xwestine siruşt ji xwe re kirine stargeha aramîyê.
Ji alîyê psîkolojîk ve, ev mît xwesteka mirovatîyê ya ji bo lêkolînkirina siruşta xwe nîşan didin. Pirsên wekî “Mirov bêyî civakê dikare bibe mirov?” bi sedan salan fîlozof û zanistvanan mijûl kirîye. Zarokên kovî wekî ceribandinekê ji bo van pirsan tên dîtin. Ev mît, li ser vê yekê hûr dibe, ka çawa xwesteka mirovatîyê ya lêkolînkirina alîyê xwe yê “kovî” û têkilîya wê bi medenîyetê re nîşan didin.
Zarokên Kovî yên Rastî: Bûyerên Zanistî û Vedîtin
Ka em bikevin nav beşeka balkêş: Ma çîrokên zarokên kovî bi tenê efsane ne an yên rastî jî hene? Nivîsa me, bi çend mînakên dîrokî vê pirsê ronî dike. Yek ji wan mînakên herî navdar “Victorê Aveyron” e, ku li sala 1798ê li Fransayê hate dîtin. Victor li daristanê bi tinê dijîya, nedikarî biaxive û bi mirovan re têkilîyê saz bike. Çîroka wî, zanistvan û fîlozof matmayî kirin, ji ber ku Victor bû ceribandinek ji bo sînorên siruşta mirovî. Wî nedikarî ziman fêr bibe, ev jî nîşan da ku mêjîyê mirovî ji bo ziman û têkilîyên civakî hewceyî demekê krîtîk e.
Bi heman awayî, li salên 1920ê li Hindistanê, du keçikên bi navê “Amala û Kamala” hatin dîtin, ku tê gotin ji alîyê guran ve hatine mezinkirin. Lê, wekî tê destnîşan dike, ev bûyer pir nîqaşbar in. Hin dîroknas û zanistvan bawer dikin ku ev zarok ji malbatên xwe hatine terikandin û bi heywanan re têkilî saz kirine da sax bimînin. Lê vê bûyerê di cîhana zanistî de pirsên giring derxistine holê. Mînak, fêrbûna ziman di zaroktîyê de di demeka dîyar de pêk tê, û heke ev dem bê derbazkirin, vegerandin hema hema ne mumkin e.
Tê dîyarkirin ku ev zarok ne bi tenê çîrokên trajîk in, di heman demê de di warên nûrolojî, psîkolojî û civaknasîyê de jî şoreşek çêkirine. Zarokên kovî bûne wekî laboratuwarekê ji bo fêmkirina ka mêjîyê mirovî bêyî têkilîya civakî çawa dixebite, ziman çawa şekil dide hişê me, û civak çawa kesan ava dike.
Zarokên Kovî di Çanda Populer de
Mîtên zarokên kovî ne bi tenê di pirtûkên dîrokê de, di çanda populer a modern de jî zindî ne. Mînakên çîrok sînema, wêje, rêzefîlm û anîmasyonan hene. Mowgli yê Pirtûka Daristanê ya Rudyard Kipling, Tarzanê Disney, an jî fîlma The Jungle Book a sala 2016ê mînakên navdar in. Lê çima ev çîrok hêj jî ew qas populer in?
Ya yekem, ev çîrok mijarên gerdûnî hildigirin: azadî, lihevkirina bi siruştê re, kesayetî û bêgunehbûn. Ya duyem, di serdema teknolojîyê de, daxwaza vegera siruştê her diçe zêde dibe. Tê destnîşankirin ku mirovên modern, di nav bajarên betonî de asê mane, bi van çîrokan xeyaleka revê çêdikin. Ev çîrok bêgunehbûna zaroktîyê û paqijîya siruştê bilind dikin û hesteka nostaljîk didin temaşevanan. Her weha, ev çîrok alternatîfekê li dijî tevlihevîya civaka modern pêşkêş dikin û me dikin ku em bipirsin: “Heke em li siruştê jîyabana?”
Mîtên Zarokên Kovî û Wateya Wan di Cîhana Modern de
Her weha tê lêkolînkirin ka çima mîtên zarokên kovî di cîhana modern de hêj jî giring in. Di serdema teknolojîyê de, daxwaza têkilîya bi siruştê re hindî biçe zêde dibe. Çîrokên zarokên kovî wekî metaforekê ne ji bo vê xwestekê. Di heman demê de, ev çîrok me dikin ku em sînorên siruşta mirov û bandora medenîyetê bipirsin. Mînak, têkilîya zarokeka kovî bi civakê re nîşan dide ku em çi qasî normên civakî û nirxên çandî dihewînin.
Her weha, ev mît mijarên kesayetî û azadîyê jî vedikin. Di cîhana nûjen de, mirov bi gelemperî xwe neçar hîs dikin ku xwe bi hêvîyên civakî re li hev bikin. Çîrokên zarokên kovî, xeyala xilasbûna ji azadbûna van hêvîyan dike. Ev çîrok ji bo têgehiştina têkilîya kes-civakê amûreka bihêz e.
Çi ji Mîtên Zarokên Kovî Hîn Dibin?
Mîtên zarokên kovî ne bi tenê çîrokên kêfxweşîyê ne, di heman demê de dersên ji bo têgehiştina siruşta mirovan e. Ev çîrok nîşan didin ku civak, ziman û çand çawa şekil dide me. Her weha, giringîya têkilîya bi siruştê re û azadîya kesane tîne bîra me. Ev mît dikarin di mijarên wekî parastina siruştê û jîyana domdar de jî îlhamê bidin. Mînak, çîrokên zarokên kovî dikarin hişyarîyê li ser pirsgirêkên jîngehê zêde bikin.
Gotinên Dawî û Bang
Mîtên zarokên kovî neynikên xeyal, tirs û xwestekên mirovatîyê ne. Ev çîrok ne bi tenê efsane ne, di heman demê de pencereyek in ji bo têgehiştina siruşta mirov, civak û têkilîya me bi siruştê re. Hewe gotar xwend, baş e, ka vêce çîrokên zarokên kovî keşf bikin û bifikirin ka ev mît ji we re çi dibêjin.
Di vê nivîsê de, me ev mijar nîqaş kir û em nêrînên we dixwazin. Hûn çi difikirin, çima mîtên zarokên kovî ew qas bandorker in? Di cîhana nûjen de em ji van çîrokan çi hîn dibin? Ma hûn jî daxwaza vegera siruştê hîs dikin, an hûn rehetîya medenîyetê tercîh dikin? Em bi mereq li benda şiroveyên we ne.
