Şampîyonê Pêxwas Abebe Bikila, navê xwe bi tîpên zêrîn di dîroka werzişê de bi serketina Maratona Olîmpîyadê ya Roma 1960 bi lingê tazî/pêxwas nivîsand. Çîroka vî werzişvanê efsanewî yê Etîyopyayî ne bi tenê bi destkeftîyên wî, di heman demê de bi rêbazên perwerdeya kesane û felsefeya wî jî îlhamê dide. Di vê nivîsê de, em ê hewil bidin ku perspektîfeka nû li ser şêwazên perwerdeya ne kevneşopî ya Bikila û perspektîfa wî ya li ser bazdanê pêşkêş bikin.
Abebe Bikila Kî ye?
Abebe Bikila bezvanekê maratona Etiyopyayî ye û di dîroka atletîzmê de kesayetekê giring e. Di sala 1932an de li gundê Jato yê Etiyopyayê ji dayik bûye. Di sala 1960an de di Olîmpiyadên Romayê de pêxwas di maratonê de bi ser ket û bû yekem werzişvanê Afrîkî ku xelata zêrîn a Olîmpîyadê bi dest xistî. Wî ev serkeftin li Olîmpîyadên 1964 Tokyo dubare kir û wekî yekem werzişvanê ku du caran li pey hev di maratona Olîmpiyadê de bi ser ketî di dîrokê de.
Serkeftinên Abebe Bikilayî, nemaze ji werzişvanên Afrîkayî re naskirina navneteweyî anî û ji gelek werzîşvanên ciwan îlham girt. Di sala 1973an de di encama qezayekê de ji navtengê ber bi jêr ve şeht dibe û di sala 1973an de jîyana xwe ji dest dide. Lêbelê, karîyera wî ya werzişê û destkeftîyên wî, wî dike yek ji navên nejibîrkirî di dîroka werzişê de.
Binekoka Şêweya Bezandinê
Şîyana bezê ya Abebe Bikila digihe zaroktîya wî ku zaroktîya xwe bi lingên tazî li çîyayên bilind ên Etîyopyayê borand. Berevajî rêyên kevneşop ku ji hêla maratonan ve têne tercîh kirin, Bikila pir caran di cihên dijwar, rêyên teng re û dijberî astengîyên xwezayî yên cihêreng meşîya. Vê yekê ne bi tenê berxwedêrîya laşî daye, di heman demê de alîkarîya wî kir ku berxwedêrîya xwe ya derûnî li hember dijwarîyan jî pêş bixe.
Rêbazên Perwerdeya Nejirêzê
Rejîma perwerdeya Bikila li gorî maratonavanên din ên serdemê hîç neasayî bû. Beza di demên cuda yên rojê de alîkarîya wî kir ku bi şert û mercên hewayê re adapte bibe. Wî pir caran bezdana şevê dibijart, vê yeke jî firsend daye ku ku hem aramîya xwe û hem jî kapasîteya xwe ya baldarîyê baştir bike.
Alîyekî din ê balkêş ê perwerdeya wî dilsozîya wî ya bi xwezayê re bû. Abebe pir caran di nav daristanan û beravên çem re dibezî. Di hawîrdorên weha de bazdanê fêrî wî kir ku bazdan ne bi tenê çalakîyeka laşî ye, lê di heman demê de medîtasyoneka derûnî ye. Di dema bezê de deng û ritmên xwezayê, alîkarîya Bikilayî kir ku di dema pêşbazîyê de aramî û hevsengîya hundurîn biparêze.
Xwarin û Terzê Jîyanê
Adetên xwarinê yên Abebe Bikila jî pir hêsan bûn. Wî hewil dida xwarinên herêmî û xwezayî bixwe û xwe ji xwarinên destkirî dûr dixist. Vê hewildana minimalîst alîkarîya wî kir ku balansa xwezayî ya laşê xwe biparêze. Beşdarbûna çalakîyên civatê yên ku piştgirî didin tenduristîya wê ya civakî û gîyanî jî beşeka giring a jîyana Bikilayî bû.
Motivasyon û Felsefe
Yek ji alîyên herî balkêş ên Bikilayî çavkanîyên motîvasyona wî bû. Şanazîya nûnerîya welatê xwe li qada navneteweyî hêza wî ya herî mezin bû. Her pêşbazî, wekî fersendekê dihate dîtin ku dîrok û çanda Etîyopyayê bigihîne qada cîhanê.
Felsefeya wî li ser pêşketina kesayetî û erzê bû. Wî serkeftin ne bi tenê bi xelatan, di heman demê de bi xwepêkanînê jî pîva. Wî nirxên ku bazdanê li wî zêde kirîn, derbazî jîyana xwe ya rojane jî kirin; xwerûbûn, bêhnfirehî û biryarî.
Mîrasa Nejibîrkirî
Bandora Abebe Bikila ji cîhana werzişê derbas bû. Ew ne bi tenê yarîzanek bû, di heman demê de ji bo gelek kesan jî îlham û nimûneyek bû. Çîroka Bikilayî ronahîyek e ronahîyek e di bîra me de ku em her gav bi potansîyela xwe dikarin ji sînorên xwe derkevin.
Bang li Ciwanên Kurd
Çîroka Abebe Bikila mînakek e ku gengazbûna serederîya li hember dijwarî û gehiştina xiyalan nîşan dide. Em ciwanên kurd dikarin ji rêya Bikilayî îlhamê bigirin. Bedewîyên xwezaya erdnîgarîya me, mîna Bikilayî ji me re fersendên bêhempa peşkeş dike ku em werzişê bikin.
Werziş ne bi tenê tenduristîya me ya laşî baştir dike, di heman demê de hevgirtina civakî, jixwebawerî û disiplînê jî zêde dike. Wekî ku Bikila nîşan dide, şert û merc çi bin jî, bi israr û biryardarîyek gengaz e ku meriv serkeftineka mezin bi dest bixe. Em ciwanên xwe vedixwînin ku pêşerojê bi hêz bikin û çîrokên xwe bi hêza werzişê binivîsin. Kî dizane, belkî Abebe Bikilayê pêşerojê ji van axan derbikeve!
