Projeyeke nû ya bêhempa bi hezaran gîyanewer kontrol kir da ku lêkolîna zanistî pêş bixe û wêneyên rengîn bigihîne cîhanê. Muzexaneyên dîroka xwezayê, bi temamkirina openVertebrate (oVert), projeyeke hevkariyê ya pênc salî ya di navbera 18 saziyan de ji bo çêkirina nûavakirinên sêberîyên (3D) nimûneyên vertebrate û çêkirina wan bi awayekê onlayna herwe, ketin qonaxek nû ya vedîtin û gihîştina zanistî.
Niha lêkolîneran kurteyeka projeyê di kovara BioScience de weşandine, nimûneyên ku wan heta îro şopandine dinirxînin û têgihiştinekê pêşkêş dikin ka ew çawa dikare ji daneyan were bikaranîn da ku pirsên nû bipirse û pêşkeftina teknolojiya nûjen bike.
Xebat Çawa Hate Kirin?
Ji destpêka sala 2017an ve ye, endamên tîmê oVert ji zêdetirî 13,000 nimûneyên cureyên vertebrate yên li seranserê dara jiyanê, di nav de zêdetirî nîvê hemî cûreyên amfîbiyan, xişok, masî û memikan, kontroln CT (scan) girtin.
Kontrolên CT tîrêjên X-ê yên bi enerjiya bilind bi kar tînin da ku li derveyî organîzmayekê lêkolînê bikin û avanîya hestiyê stûr di binî de wêne bikin. Di heman demê de hin nimûne jî bi çareseriyek berevajî-pêşvebir hatin xêzkirin da ku tevnên nerm ên wekî çerm, masûlk û organên din xuya bikin.
Model, di hundirê nimûneyeke ku berê bi tenê bi dabeşkirina wêranker û nimûneya tevnvîsê ve dihate dîtin, nerînek samîmî peyda dike.
Pirsgirêkên Xebatê Çawa Hatin Çareserkirin?
Îskeletên pir mezin ên wekî hûtan ku nekevin nav kontroleke CT-ê de, bi hûrgilî hatine qetkirin da ku modelên 3D yên her hestî werin kontrolkirin û ji nû ve werin berhevkirin.
Li Akademiya Zanistî ya Kalîforniyayê wêneyê celebek ji tortoyên Galapagosê yên sembolîk her yek bi zivirîneke 360 pileyî hatine girtin. Wênegirtina binê wan bi pirsgirêk bû, ji ber ku kalikên wan ên kevanek ne mimkûn bû ku wan rast bigrin. Piştî hin ceribandin û xeletiyan, biryar hate dayîn ku nimûneyên wan hatine li ser lûleyên avjeniyê yên dikarin bêne pifdanê hatine bicihkirin.
Lîste dirêje dibe diçe ji tejî têgihiştin û ramanên ku berî destpêkirina projeyê ne mumkin an nepratîk bûn. Edward Stanley, hevserokê lêkolînê yê projeya oVert û zanyarek alîkar li Muzexaneya Dîroka Xwezayî ya Floridayê dibêje, “Niha em ji bo demek dirêj li ser vê yekê dixebitin, çarçoveyeke me ya berfireh heye ku rê dide me em ji perspektîfek berfirehtir nêzikî pirsên peresandinê bibin.”
