Welatên pêşkeftî herî kêm 1.1 trîlyon dolar deyndarê deyndêrên Çînê ne. Li gorî analîzekê daneya nû ya ku duşemê hatî weşandin, ku dibêje zêdetirî nîvê hezar deynên ku Çînê di du dehsalan de daye, ji ber ku gelek deyndêr di warê aborî de têkoşîn dikin.
Rewşa Denydarên Çînê Çawa ye?
Li gorî AidData‘yê, laboratûara lêkolînê ya zanîngehê li William & Mary li Virginia’yê, diravdana deynên derengmayî ji deyndêrên Çinê re zêde dibe. Dît ku nêzîkê 80% ji portfolyoya deyndana Çînê li cîhana pêşkeftî niha piştgirî dide welatên ku di tengasiya darayî de ne.
Pêvajoya Deyndanê Çawa Dest Pê Kir?
Bi salan, Pekîn darayîyên xwe ber bi binesaziya fînansekirinê ve li welatên xizantir dişuxuland – di nav de di bin hewildanek ku rêberê Çînê Xi Jinping wekî ala xwe “Însiyatîfa Nifş û Rê” bi nav kir, ku deh sal berê payizê dest pê kiribû.
Ew fon bi serbestî di rê, balafirgeh, rêhesin û santralên elektrîkê de ji Amerîkaya Latîn heta Asyaya Başûr-rojhilatê diherikî û alîkariya mezinbûna aborî ya di nav welatên deyndar de kir. Di rê de, wê yekê gelek hukûmet nêzî Pekînê kir û Çîn kire deyndarê herî mezin ê cîhanê, di heman demê de sûcdariyên deyndana bêberpirsiyarî jî derxist holê.
Çend Dewlet Deyndar in?
Niha, %55 ji deynên sektora fermî ya Çînê ji welatên pêşkeftî re ketine serdemên diravdana xwe. Li gorî analîza zêdetirî du dehsalan ji fonên derveyî yên Çînê li seranserê 165 welatan ku ji hêla AidData ve hatî berdan.
Van deynan di dema hewayek darayî ya nû û dijwar a rêjeyên faîzê yên bilind de, bi pereyên herêmî re dijwar dibin û mezinbûna gerdûnî hêdî dikin.
Gelek ji van deynan di dema [Serdema Nifş û Rê de ku di sala 2013-an de dest pê dike de) hatin dayîn û ew bi serdemên bêveger pênc – şeş – an heftsalî hatin dayîn… û dûv re [hewildanên sekinandina deynê navneteweyî di dema pandemiyê de] li ser du zêde hatin girtin. salên xêrê yên ku deyndêr neçar bûn ku vegerînin, rêvebirê AidData û nivîskarê raporê Brad Parks ji CNN‘ê re got.
“Niha çîrok diguhere … ji bo deh salên dawîn an di deh salên dawî de Çîn deyndêrê fermî yê herî mezin ê cîhanê bû û niha em li vê xala sereke ne ku ew bi rastî li ser (Çîn) wekî mezintirîn berhevkarê deynê fermî yê cîhanê ye.”
Deynê Deyndarên Çînê Çi Qas e?
Hêjmarên AidData li ser bingeha şopandina databasa wê ye ku di navbera 2000 û 2021-an de di navbera 2000 û 2021-an de 1.34 trîlyon dolar deyn û deyndarên hukûmeta Çînê û deyndêrên xwedan dewlet ji deyndêrên sektora gelemperî û taybet re dişopîne.
Ew databas, ku bi berhevkirina agehdariya çavkaniya fermî û giştî ya di derbarê deyn û bexşeyên kesane de hatî çêkirin, yek ji pencereyên herî berfireh ên ku di çalakiyên darayî yên çînî yên bi navgîn de nezelal in peyda dike.
Lekolînvanan her weha daneyên ku ji hêla deyndêran ve ji Banka Navnetewî ya Navnetewî ya ku navenda wê Swîsre ye hatine ragihandin, ku wan got destnîşan dike ku deyndêrên welatên pêşkeftî bi kêmî ve 1.1 trîlyon dolar û heya 2021-an heya 1.5 trîlyon dolar deyndarên deyndarên Çînê ne.
