Di 29ê Avrêlê de, heft çalakvanên hawirdorê yên bingehîn bi Xelata Jîngehê ya Goldman hatin xelatkirin. 35. Xelatên Jîngehê ya Goldman gihaştin xwedîyên xwe ku jê re “Nobela Kesk” jî tê gotin. Ev xelata pirestîjeka mezin heyî, li 7 kesên di warê hawirdor û jîngehê de çalak hate belavkirin ku her yek ji parzemînek cuda ye.
Xwediyên xelata 2023yan Alok Shukla ji Hindistanê, Andrea Vidaurre ji Amerîkayê, Marcel Gomes ji Brezîlyayê, Murrawah Maroochy Johnson ji Avusturalyayê, Teresa Vicente ji Spanyayê û Nonhle Mbuthuma û Sinegugu Zukulu ji Afrîkaya Başur in.
Van Kesan Çi Kirine Heta Vê Xelatê Bistînin?
Di nav serkeftiyên îsal de du çalakvanên xwecihî hene ku testên erdhejê yên wêranker ji bo neft û gazê li rojhilatê Afrîkayê rawestandibûn, çalakvanekê ku daristaneke Hindistanê ji kana komirê rizgar kirî, organîzatorekê ku qaîdeyên veguhaztinê yên Kalîforniyayê guherandî, rojnamevanekê ku girêdanên di navbera goşt gamêş û bi awayekê neqanûnî beyarkirina daristanê de eşkere kirî li Brezîlyayê, çalakvanekê ku pêşveçûna kana komirê li Avusturalya asteng dike, Proferesorekê felsefeya hiqûqê ku rêveberîya tevgerekê kirî ku di encama vê yekê de mafên qanûnî hatine bi destxistin li Spanyayê. Ev kes ji ber van sedeman hêjayî xelatê hatine dîtin.
Hejmara kesên ku vî karê dijwar bi fedakarî dikin qet ne hindik e. John Goldman, serokê Weqfa Jîngehê ya Goldman, di daxuyaniyekê de got, “Van heft serokan red kirin ku di nav tengasiyê de xemsar bin an jî ji hêla şirket û hukûmetên hêzdar ve werin tirsandin. Serkeftinên wan li çaraliyê cîhanê zor dilkêş in. Bi hev re, ew hêzek kolektîf û hêvîdar û tevgerek gerdûnî ya mezin ava dikin.”
Xelat Çawa Hate Dayîn?
Serkeftî, di merasîmekê de ku ji hêla damezrînerê Outdoor Afro Rue Mapp ve hat pêşandan û mêvanê muzîkê Jazz Mafia di 29ê Avrêlê saet 17:30an de PDT li San Franciscoyê pêk hat û xelat li wan hate belavkirin. Xelata Goldman li ser YouTube’ê zindî hate weşandin. Merasîmeke duyemîn di 1ê Gulanê de li Washington, DC, ji hêla perwerdekarê zanistê Danni Washington ve hate sazkirin.
Kesên Xelat Standîn:
Nonhle Mbuthuma û Sinegugu Zukulu (Afrîkaya Başur)
Nonhle Mbuthuma (46) û Sinegugu Zukulu (54), her du jî çalakvanên xwecihî yên ji herêma Wild Coast a Afrîkaya Başur, bi ser Xelata Jîngehê ya Afrîkaya Goldman a 2024an ve hatin dîtin. Wan di Îlona 2022an de testên erdhejê yên wêranker ên ji bo neft û gazê li ser rojhelata Afrîkaya Başur rawestandin, cihêrengiya biyolojîk a dewlemend a deryayî ya herêmê, di nav de gamasiyên koçber, delfîn û jîngehên din ên kovî parastin.
Alok Shukla (Hindistan)
Alok Shukla, çalakvanê hawirdorê yê 43 salî ji Chhattisgarh a Hindistanê, kampanyayek serkeftî bi rê ve bir da ku 657 mîl çargoşe daristanên Hasdeo Aranya, ku wekî “pişikên Chattisgarh” têne zanîn, ji kana komirê parast. Daristan malên curbicur ajelên kovî ne û çavkaniyên giring ji nêzikî 15,000 mirovên xwecî Adivasi’yê re peyda dikin.
Andrea Vidaurre (Amerîka)
Organîzatorê civakê yê 29-salî Andrea Vidaurre ji Împeretorîya Navxweyî ya Kalîforniyayê ji bo Xelata Jîngehê ya Goldman a 2024an ji bo Amerîkaya Bakur hate bijartin. Serkirdayetiya bingehîn a Vidaurre Desteya Çavkaniyên Hewayî ya Kalîforniyayê (CARB) razî kir ku di bihara 2023an de du rêzikên veguheztinê yên dîrokî bipejirîne: Rêziknameya Bikaranînê ya Lokomotîvê û Rêziknameya Fîloya Paqij a Pêşkeftî ya Kalîforniyayê. Armanca van rêzikan ew e ku emîsyonên ji kamyon û trênan bi giringî sînordar bikin, bi mebesta ku heta sala 2036an bigihîje 100% firotana kamyonên bargiraniyê yên sifir.
Marcel Gomes (Brezîlya)
Rojnamevanê lêkolîner Marcel Gomes ê 45 salî yê ji São Paulo’ya Brezîlyayê, kampanyayek navneteweyî koordîne kir ku têkiliyên di navbera goştê ji JBS, şirketa herî mezin a pakkirina goştî ya cîhanê û bi awayekê neqanûnî beyarkirina daristanê avî li daristana Amazonên baranî, Cerrado Savannah û zozanên Pantanal ên ên avî yên Brezîlyayê eşkere kir.
Murrawah Maroochy Johnson (Avusturalya)
Jina Wirdi ya 29 salî Murrawah Maroochy Johnson ji Neteweya Birri Gubba ya li Avusturalya bi serfirazî pêşkeftina kana komirê ya Waratah li Hewza Galilee ya Queensland asteng kir. Ev kan dê nêzîkî 20,000 hektar ji Rezerva Xwezaya Bimbleboxê bihilweşanda û di jiyana xwe de dê 1,58 mîlyar ton CO2 li atmosferê zêde bikira.
Teresa Vicente (Spanya)
Teresa Vicente, profesoreke felsefeya hiqûqê ya 61 salî li Zanîngeha Murcia ya Spanyayê, kampanyayek dîrokî ya bingehîn bi rê ve bir ku di îlona 2022an de qanûnek nû hate pejirandin ku mafên qanûnî yên yekta dide ekosîstema Mar Menor. Ku ev jî mezintirîn gola ava şor a Ewropayê ye.
