Di seranserê dîrokê de, Muzîka Kurdî wekî mîrateyeka giring a çandî hest û êş û şahî û têkoşînên kurdan nîşan dide. Lêbelê, di salên 1970yan de, vê muzîkê dest bi avakirina formên modern kir. Yek ji pêşengên vê veguherînê Koma Wetan bû. Kom bi xwendina xwe li ser bingeha muzîka rocka kurdî li ser muzîk û çandî bandoreka mezin ava kir.
Koma Wetan di sala 1973yan de ji hêla sê kurdên Êzidî û hunermendekê ermenî ve hate avakirin. Li Gurcistanê komeka ciwanên ku guhdarî muzîka rock dikirin û hewildanek kirin. Armanca komê, belavkirina çanda Kurdî bû bi rêka muzîkê. Pêşengê Koma Kerem Gerdanzerî, li baterîyê Rafael Şamilê Dasinî, li org û klavyeyê Levon Gregori Şaxbazyan, li solo-gîtar-vokalê Omer Sebrîyê Recebî cih digirtin.
Endamên komê piranî ew ciwan bûn ku guhdarîya muzîka rojavayê dikirin. Bi taybetî dema xwestîn dest bi berhemdayînê bikin, di bin bandora muzîka rockê de bingehên muzîka rocka kurdî danîn.
Avabûna û Mebesta Koma Wetan
Navê “Koma Wetan” sembola helwesta hunerî û çandî ya komê û her weha giringîya hevkarî û nasnameyê nîşan dide. Koma Wetan stranên kurdî yên çandî bi şêwaz û amûrên modern ên muzîkê strîyan û helwesteka nû ava kirin. Armanca komê ew bû ku muzîka kurdî bigehîne temaşevanên mezin û li cîhana muzîka modern bi cih bike.
Armanca herî mezin a komê bi têkelkirina muzîka modern û stranên kurdî yên kevneşop, pêşvebirina çanda kurdî bû. Avhewaya Sovyetê ji bo hilberîna muzîkê bi zimanê xwe, nemaze di warê muzîka rock de misaîd bû. Bi piştgirîya Sovyêtê gavên mezin avêtin.
Endamên komê bi xebatên xwe li ser helbestên helbestvanên mîna Latîfê Husret, Karlênê Çaçanî, Ordîxanê Celîl, Elîyê Îsko û Mikailê Reşîd dikirin ku li Qefqasyayê dijîyan. Koma li Gurcistanê di sala 1979an de hate vexwendin bo festîvala muzîkê. Albûma yekem Bayê Payîzê li ber destê Komisyona Kompozîtorên Sovyêtê hate qebûlkirin û plaka wan derket.
Komê dahatên xwe yên yekem ji alîkarîya ku ji bo komkujîya Helebçeyê dabûne destpêkirin standin. Li ser plakê nivîsîbûn ku “ev dahata ji firotina vê plakê bên, dê ji bo hesaba bankeyê bêne veguhestin ji bo alîkarîya kesên ji Komkujîya Helebçeyê zirar dîtîn.”
Ji Kevneşopîyê bo Nûbûnê: Veguherîna Muzîkê
Muzîka Koma Wetan taybetmendîyên muzîka klasîk a kurdî ya gel bi enerjîya muzîka rockê re têkel kir. Bi kevneşopîya dengbêjîyê îlham dît, melodî dîsa bi awazê gitara elektronîkî û rîtmên xurt ên baterîyê re vejîya. Ev yek bû fersend kurd nasnameya xwe biparêzin û bibin beşek ji cîhana modern.
Di stranên komê de mijarên herêmî û gerdûnî hene. Êşa gelê kurd, çîrokên berxwedanê û bawerîya pêşeroja tijî hêvî, mijarên sereke yên muzîka Koma Wetan pêk tîne. Lêbelê, ji bilî vê pesimîzmê, şahîya jîyanê û hesta hevgirtinê cihekê giring digire.
Belgefilma Bê Wetan û Mîrûsa Mûzîkî
Serpêhatîya Koma Wetan di sala 2011an de ji alîyê nivîskar Xelîl Firat û Mehmet Hadî Sumer ve bi navê “Bê Wetan” belgeselek hate amadekirin. Di vê belgeselê de giringîya vê komê li ser dîroka muzîkê û modernbûna muzîka kurdî dihate destnîşankirin.
Hilweşîna Yekîtîya Sovyêtê û Belavbûna Komê
Di sala 1991an de, bi hilweşîna Yekîtîya Sovyêtê, kom bi tengasîya aborî re rûbirû ma. Solîstê komê Kerem Gerdenzerî ber bi Moskowê ve çû û karîyera muzîka xwe bi şexsî domand. Endamên din ên komê jî ji muzîkê derketin û berê xwe dane karên cuda.
Endamên Komê
Kerem Gerdanzeri: Bass Gîtar, Solîst, Rêvebirê Komê
Rafael Shamil Dasini: Baterî
Levon Grigori Şahbazyan: Klavye
Omer Sebri Recevi: Solo gîtar, vokal
Di encamê de, Koma Wetan xwedanê cihekê bêhempa ye wekî avakirina çanda modern di muzîka kurdî de. Muzîka komê ne bi tenê bingeha muzîka rocka kurdî hate danîn, lê di heman demê de di tekoşîna nasnameyî de jî de roleka giring lîst. Koma Wetan, ji bo kurdan ne bi tenê komeka muzîkê ye, di heman demê de sembola berxwedanê û hêvîyê ye.
